De mens met dementie betrekken bij een uitvaart.

Vandaag heb ik de praatplaten ontvangen van Femke van Midden. Zij heeft deze gemaakt om te gebruiken in haar werk als rouw en verlies begeleidster, bij de begeleiding van kinderen die met rouw in aanraking komen.www.femkevanmidden.nl

Ik zag ze op het internet en dacht direct, dat is ook wat voor mij om in te zetten bij het begeleiden van een familie waar een van de direct betrokken aan dementie lijdt.

Vaak wil de familieleden een mens met dementie betrekken bij de uitvaart.
Maar de meesten denken dat het misschien beter is om het juist niet te doen. En aan mij de taak om het verschil tussen de wens en de gedachte bij elkaar te brengen en samen met de familie te kijken welke mogelijkheden er zijn, maar misschien ook de onmogelijkheden te benoemen.

Woorden begrijpen is voor de mens met dementie soms niet altijd even makkelijk. Deze platen geven in simpele beelden weer wat er gebeurt. In de week tussen overlijden en de uitvaart, maar ook op de dag zelf. Het zijn handvatten waardoor er mogelijk een dialoog op gang kan komen en de mens met dementie betrokken kan woorden bij de uitvaart van een dierbare.

Els de Zanger Uitvaartbegeleiding, dementie vriendelijk.

Els de Zanger Uitvaartbegeleiding, dementie vriendelijk.

Sinds 29 juni 2019 ben ik gecertificeerd als dementievriendelijke uitvaartverzorger. De eerste in regio Drechtsteden.

 

Aantal mensen bekend met dementie

295.000 mensen in Nederland zijn nu bekend met dementie.  Ter vergelijk de stad Utrecht heeft 305.000 inwoners. In Dordrecht zijn er op dit moment 1950 mensen bekend met dementie. Dat worden er in 2030 naar schatting 2600.  Eén op de vijf mensen krijgt dementie. Dat betekent dat er dus ook om u heen mensen zijn met dementie.

 

Er verandert veel

Niet alleen voor de mens met dementie verandert er veel maar ook voor de mensen om hen heen. Is het in het “gewone dagelijks leven” al niet altijd even makkelijk om hier mee om te gaan. Maar als er iets ingrijpends gebeurt, zoals een overlijden in de directe kring van een persoon met dementie, wordt het soms wel heel ingewikkeld om alles in goede banen te leiden.

Hoe kan je als familie hiermee omgaan, ga je het vertellen en hoe, neem je vader of moeder die dementie heeft mee naar het afscheid? Laat je ze persoonlijk afscheid nemen? Er komen heel veel vragen.

 

 

Dementie vriendelijke uitvaartbegeleiding

Een dementie vriendelijk uitvaartbegeleidster weet voor welke dilemma’s de familie komt te staan en heeft tijdens de scholing geleerd om samen met de familie te kijken wat er mogelijk is om de mens met dementie zo veel mogelijk te betrekken bij het afscheid nemen. Dit hoeft niet bij alles te zijn.

Maar als je ervoor kiest om maar niets te vertellen, ontneem je deze persoon de gelegenheid om afscheid te nemen. En ook jezelf om dit moment samen te beleven en later om er over te kunnen praten. Samen ervaren = samen verder

 

Mensen met dementie zijn mens tot het einde. Laat ze in hun waarde.

 

 

De dag van het laatste afscheid

Zaterdag 1 juni is De dag van het laatste afscheid.
Er is veel nog veel onbekend rondom die laatste dagen/uren.
Dit zegt Ineke Koedam zij is voorzitter van het Landelijk Expertisecentrum Sterven en heeft jarenlange ervaring in de hospicezorg.
Iemand trekt zich langzaam uit de buitenwereld terug.
Zij vertelt: “Als iemand bijna doodgaat, gebeurt er heel veel. Fysiek, maar ook geestelijk. Iemand trekt zich langzaam uit de buitenwereld terug. Het is belangrijk dat de stervende dat in alle rust kan doen.”
 
Lees hier het volledige artikel.
https://www.nu.nl/gezondheid/5910429/is-het-verstandig-om-de-hand-van-een-stervende-vast-te-houden.html?sfns=mo

Wie doet dat nou, een uitvaartfotograaf?

Wie doet dat nou een uitvaartfotograaf?

Tja, wie doet dat nou? Het kan het bij iedere uitvaart. In Dordrecht, in Alblasserdam?

Is de uitvaart groots met bijzonder rouwvervoer, of juist heel intiem, met een select gezelschap aanwezigen? Dit maakt allemaal niet uit. Waar het om gaat is om een herinnering in beeld te brengen. Om sfeerimpressies te geven.

En niet alleen op de dag van de uitvaart, maar ook in de dagen voorafgaand aan de uitvaart. Foto’s van de opbaring, van de bloemen die al bezorgd worden, van het sluiten van de kist. Het zijn allemaal bijzondere momenten die je beleeft in een roes. Achteraf denk je, hoe ging dat ook alweer of hoe hebben wij dat gedaan?

De fotoreportage kan helpen in het rouwproces. Het kan helpen om terug te kijken op de week van afscheid nemen en de dag van het afscheid. Of nog veel later als de kleinkinderen wat groter zijn om hen te herinneren hoe het ook alweer ging in de eerste week nadat opa of oma was overleden.

Zelf heb ik ruim 20 jaar geleden bij de uitvaart van mijn ouders wat foto’s gemaakt, juist omdat mijn kinderen toen nog klein waren en ik later met ze wilde kunnen praten over opa en hoe die dag gegaan was.

Maar dan loop je met een camera (tegenwoordig je telefoon). Dat is niet ideaal, want je wilt omkijken naar de andere familieleden die misschien steun nodig hebben en je bent zelf bezig met afscheid nemen.

Nu in deze tijd wordt het steeds gebruikelijker om ook een afscheidsfotograaf te bespreken. De fotograaf komt vooraf thuis langs, er moet ook met de fotograaf namelijk wel een klik zijn. De fotograaf mag zeker geen storende factor zijn, moet eigenlijk onzichtbaar zijn. Maar wel op de juiste momenten de juiste plaatjes maken.

Dit wordt vooraf ook besproken, wat wil de familie vastgelegd hebben? De foto’s worden bewerkt en indien gewenst kan er een album gemaakt worden voor de familie.

Ik werk samenwerking met 2 fotografen. Het fotograferen van een uitvaart is altijd onverwacht en ook zij hebben andere opdrachten dus het kan zo maar zijn dat een van de twee niet kan. Dan is het prettig dat je terug kunt vallen op een ander vertrouwd persoon, waarvan je weet dat hij/zij goed werk levert en prettig in de omgang is.

De ene fotograaf is Jose Donatz zij heeft een website over afscheidsfotografie die kunt u hier bekijken. En de ander fotograaf is Peter Verheijen zijn website kunt u hier bekijken.

 

 

 

Een uitvaart kan je maar één keer goed doen

Een uitvaart doe je maar één keer en dit kan je dus nooit meer over doen. Daarom vind ik het heel belangrijk dat ik goed communiceer met de nabestaanden. Horen en voelen wat de uitgesproken maar vooral ook de onuitgesproken zaken zijn.

Spelen rondom de kist

In onze huidige samenleving is de dood niet meer zo’n vanzelfsprekend onderdeel van het leven als dat het vele tientallen jaren geleden was. Toen werd alles geregeld met buren. De overledene bleef vaak thuis en de kinderen speelden in dezelfde kamer.
Nu in deze veel individueler tijd, met kleinere gezinnen, gescheiden generaties (ouders wonen niet meer bij kinderen in), weten mensen vaak niet meer hoe met de dood om te gaan.
Dan is het fijn dat er tijdens het regelen van alles rondom het overlijden en de uitvaart een professional naast je staat. Een professional die jou terzijde staat en samen met de nabestaanden kijkt wat er in deze situatie nu nodig is.

Met kennis en inlevingsvermogen krijg ik als uitvaartbegeleider het vertrouwen van de nabestaanden en zij moeten zich veilig voelen om uit te spreken wat de wensen zijn. Maar ook de vragen en eventuele angsten zijn bespreekbaar. Hoe gaat het nu echt en wat moet er allemaal geregeld worden? Wat kan en mag er wel of juist niet? Kan ik de kinderen wel meenemen in dit hele proces rondom de dood?

Kinderen en dood

Betrek de kinderen erbij, benoem de zaken, bespreek onderwerpen op het niveau dat past bij de leeftijd van het kind en maak dingen niet onnodig ingewikkeld. Met heldere en duidelijke woorden help je ze verder. Als je dingen niet benoemt slaat de fantasie op hol en vullen kinderen zelf dingen in vanuit hun waarheid. Ik heb een heleboel boeken te leen om met kinderen te lezen of om ze zelf te laten lezen als ze wat ouder zijn.

Houvast en rituelen

Als uitvaartbegeleider ben ik er om houvast te bieden. Ik begeleid de familie en gebruik mijn kennis, ervaring en wijsheid om te zorgen dat er op de dag van de uitvaart voor iedereen ruimte is om op zijn of haar manier te rouwen en afscheid te nemen. In deze tijd waarin mensen opzoek zijn naar zingeving, zoeken mensen naar nieuwe rituelen. Rituelen die hen helpen te rouwen. Bedenk altijd past dit ritueel bij ons en bij de overledene? Bijna alles kan en mag tegenwoordig maar het is ook mijn taak om te leiden en in het oog te houden of het wat iemand wil ook past.

Uitvaartbegeleiding een veelzijdig vak.

 

Weet je, alles heeft zijn tijd

Weet je,

alles heeft zijn tijd

niets gebeurt zomaar

alles gebeurt op zijn eigen tijd.

 

Als mens word je geboren en gaat eens weer dood

en daar tussenin

leef je, groei je, ben je steeds weer aan het worden:

in zonlicht en schaduw

bij dag en nacht

word je steeds meer mens

en daarbij heeft alles zijn eigen tijd.

 

Er is een tijd van krijgen en een tijd van geven

er is een tijd dat je lacht

maar soms moet je ook huilen

er is een tijd dat je danst

en een tijd dat je stampvoet.

soms wil je niets zeggen

dan praat je honderduit

 

Er is een tijd van knuffelen

en een tijd van met rust laten

er is een tijd van zoeken

en een tijd van vinden

soms ben je boos op iemand

dan houd je er weer zielsveel van

 

En alles heeft zin in een mensenleven

het is altijd weer nemen en dan weer geven

zoals de zee met zijn eb en vloed,

als zomer en winter, warmte en kou

leven en dood en toch weer leven!

 

niets gaat verloren.

 

Op de grens van 2018 wens ik ieder die dit leest,

kracht om de drempel naar 2019 over te gaan.

 

Op naar en nieuw jaar vol uitdagingen.

 

Tekst deels uit "Als vlinders spreken konden" van Yvonne van Emmerik

 

Eva werd een sterrenkindje

Dit weekend was weer een sterrenregen te zien. Dat brengt mijn gedachten teug naar een paar jaar geleden. Marjolein en Gerard zouden voor het eerst mama en papa worden, maar bij een echo bleek hun kindje een groei-achterstand te hebben. Een ziekenhuisopname met strikte bedrust en vele echo’s volgden. Een onzekere tijd brak aan en blijde verwachting ging over in onzekere spanning. Wat er precies aan de hand was, wisten de artsen  niet. Wel werd aan de aanstaande ouders verteld dat zij rekening moesten houden met het feit dat hun kindje mogelijk snel na de geboorte zou komen te overlijden. Dit was het moment dat de aanstaande ouders contact zochten met mij. Ik ben bij hen geweest in het ziekenhuis. We hebben kennis gemaakt en het een en ander besproken. Ze zouden mij als het nodig was, bellen na de geboorte van het kindje.

Twee weken later kwam helaas het telefoontje. Eva was geboren en na anderhalf uur gestorven in de armen van papa en mama.

Marjolein moest nog een paar dagen blijven in het ziekenhuis. Eva mocht op de kamer blijven bij haar moeder.  Gerard is samen met opa een mooi mandje gaan kopen. Ook hebben  de ouders in het ziekenhuis  zelf aangifte van geboorte en overlijden gedaan. En na drie dagen zijn ze met zijn drieën naar huis gereden. Daar heeft Eva tot aan de dag van de uitvaart in haar eigen bedje gelegen.

In de familiekamer van het crematorium hebben we samen met de ouders, opa’s en oma’s een mooi laatste uur gehad met Eva. Er is muziek gemaakt, er zijn kaarsjes aangestoken. Er zijn lieve woorden gesproken.

En zo werd Eva een sterrenkindje.

Vind je het geen moeilijk vak?

Als ik mensen vertel welk werk ik doe, krijg ik al gauw veel vragen. “Vind je het geen moeilijk vak?” of “Wat is er nou leuk aan het vak uitvaartbegeleider?”

 

De meeste mensen willen eigenlijk niets te maken hebben met de dood, maar tegelijkertijd zijn veel mensen ook wel heel benieuwd naar wat er allemaal komt kijken bij een overlijden. Mijn antwoord is in ieder geval altijd hetzelfde: “Nee. Ik heb een prachtig vak.”

 

Ik vind het fijn om te kunnen werken met mensen en iets te kunnen betekenen voor de mensen. In een tijd dat het bij een familie heel moeilijk is, kom ik binnen. Ik krijg het vertrouwen en begeleid de nabestaanden in de achtbaan waar ze vaak in belanden. Er moeten heel veel keuzes gemaakt worden, zoals: welke kist, welke kaart, welke locatie, wanneer is de uitvaart? In alle rust neem ik de familie stap voor stap mee in de dagen tussen overlijden en de uitvaart.

 

Een vraag die ik ook vaak hoor: “Is er dan niet veel verdriet?”
Zeker wel, maar ondanks mijn medeleven weet ik de juiste afstand te bewaren. Ik leef wel mee, maar lijd niet mee. Natuurlijk ben ik ook maar een mens, ook ik word geraakt door het verdriet van de nabestaanden en dat mag ook best. Maar ik sta niet verdrietig naast een overledene of nabestaande. Daar heeft de familie niets aan. Het is juist heel mooi dat ik kan helpen om dingen direct te regelen, zodat de familie tijdens de rouwperiode toekomt aan het ophalen van herinneringen en anekdotes, waar soms ook om gelachen kan worden. Een prachtige herinnering is een 80-jarige weduwe die mij haar verlovingsfoto’s van heel lang geleden liet zien en stralend kon vertellen hoe zij haar man had leren kennen.

 

Het heftigste van mijn vak vind ik zelfdodingen. Ik zie de pijn die dit geeft bij achterblijvers en dat raakt me. Tegelijkertijd denk ik ook aan de persoon die niet verder wilde of kon leven: de weg die diegene heeft begaan, de worsteling die voorafging aan deze stap en hoe deze persoon echt geen uitweg meer zag. Het blijft een heel moeilijke situatie voor alle betrokkenen, met verschillende kanten die je niet altijd kan doorgronden.

 

Mij wordt ook vaak gevraagd hoe ik om ga met het overlijden van baby’s. Het voelt zo onrechtvaardig, zo’n klein hummeltje dat niet of heel kort heeft kunnen leven. Ook dan is het voor mij heel bijzonder om gedurende de eerste rouwperiode deel uit te mogen maken van het gezin. Zo voelt het namelijk wel. Ik betrek eventuele broertjes en zusjes bij alles wat er de komende dagen gaat gebeuren en ik ‘ontzorg’ de ouders zoveel mogelijk, zodat zij zoveel mogelijk tijd kunnen besteden aan hun overleden kindje en eventuele andere kinderen in het gezin.

 

Mijn vak is prachtig, zo blijkt uit alle verhalen die ik kan vertellen.

 

In een tijd vol zorgen, een hele zorg minder

Laatst was ik bij een meneer op leeftijd om de uitvaart van zijn overleden vrouw te regelen. Het echtpaar had geen kinderen en na een hele sterke periode, was meneer uitgeput van de zorgen om zijn vrouw.. Na heel veel jaren samen moest hij nu, met veel pijn, afscheid nemen van het liefste wat hij had. Samen met hem hebben we de laatste verzorging gedaan. Mevrouw was nog even thuis deze laatste paar dagen en het was heel bijzonder om te zien hoeveel liefde hier in dit huis was. Enkele neven en nichten kwamen helpen, zij zorgden voor het bezoek en voor de maaltijden zodat meneer alle tijd kon nemen om bij zijn vrouw te zijn.
Ondertussen kreeg de afscheidsplechtigheid steeds meer vorm. De muziek werd uitgezocht, de fotoalbums kwamen op tafel en de verhalen werden verteld,. Verhalen over hoe ze elkaar hebben leren kennen, de anekdotes, een mooi leven samen.

Een paar dagen na de afscheidsplechtigheid nam ik contact met hem op om te horen of het een beetje ging met hem. De afgelopen week was er zo veel aanloop geweest, maar hoe ging het nu verder?
Ach, hij was zo sterk, hij moest verder, vertelde hij en was aan het regelen geslagen. Hij had een start gemaakt met het uitzoeken van alle papieren. Maar de afronding van de financiële en administratieve zaken was best veel werk en eigenlijk wist hij niet waar te beginnen. Ook hierbij kon ik hem ondersteunen. Ik ging langs en vertelde dat ik, als hij dat wilde, hem in contact kon brengen met een kennis uit het vak. Mijn kennis Cor de Roo biedt namelijk “Dienstverlening na overlijden” aan. Meneer was hier heel blij mee en toen ik na een week of vier bij hem op de koffie ging vertelde hij dat hij samen met Cor alle papieren had uitgezocht, de toeslagen had aangevraagd en weer grip op zijn administratie had. Kortom, hij wist waar hij financieel aan toe was.
In dit prachtige vak kan je, met de juiste personen om je heen, mensen helpen om heel voorzichtig weer de draad op te pakken.
Nieuwsgierig geworden? Kijk eens op de website van Cor de Roo.