Blauw, blauw, hemelsblauw

Blauw, blauw, hemelsblauw,
de kat was van de schooljuffrouw.
De juffrouw zegt: M’n kat is weer terecht.
Poes, poes, poes, poes, poes, poes.

Juffrouw, juffrouw,
hoe komt uw kat zo blauw,
zo blauw als een vergeet-mij-niet?
De juffrouw zei: Dat weet ik niet;
de katten die ik hou zijn altijd hemelsblauw,
blauw, blauw, blauw.
Poes, poes, poes, poes, poes, poes.

Kent u dit liedje nog van Annie M.G. Schmidt uit Ja Zuster, Nee Zuster.
Dit liedje zit maar in mijn hoofd.

Het ene blauw is het andere blauw niet.
In het vroege voorjaar was ik op een voorbespreking bij een familie en de persoon die ging overlijden wilde een blauwe kist. Maar ja, het ene blauw is het andere blauw niet.
En zo kwam het dat ik een week later terugging met mijn RAL-kleuren waaier en mijn stofstalen om de juiste kleur blauw uit te laten zoeken en de mooiste bekleding die erbij zou passen.

Er werd unaniem gekozen.
Het hele gezin zat mij al op te wachten en er ging nog een aardige wisseling van meningen over en weer, maar uiteindelijk werd er unaniem gekozen voor een bepaalde kleur blauw en een bijpassende stof.

Maar ja, hoe zou dat er in het echt uitzien? Toen de kist was gespoten en de stof genaaid tot een bekleding ben ik op een zonnige dag met de kist langs gegaan. Gelukkig kreeg ik de goedkeuring van de toekomstige bewoner van de kist. Hij was precies geworden zoals verwacht.

Het leven te vieren.
De kist ging terug naar de opslag en een paar maanden later was het zover. Hij zou gebruikt gaan worden. Na een prachtige uitvaart werd de dag afgesloten met een feest in een partycentrum. Eerst een buffet en als afsluiting een DJ om het leven te vieren.
Zo neemt ieder op zijn eigen wijze afscheid van het leven.

Live muziek

Herfst
Het is een gure dag, de wind waait flink. De laatste blaadjes waaien van de takken af.
We hebben zojuist de aula dienst afgesloten. Ik open de deuren van de aula om de dragers binnen te vragen en de belangstellenden doen alvast hun jas aan en vormen een haag buiten. Als de directe familie ook hun jas aan heeft getrokken en we de bloemen in handen hebben kunnen geven van belangstellende die willen helpen om deze naar het graf te dragen, zijn we klaar om te vertrekken naar het graf.
De overleden wordt door de dragers op de schouders genomen en de stoet zet zich in beweging. Wat is dit toch altijd een respectvol geheel, zo met elkaar naar het graf te lopen.

Livemuziek
Als we de hoek om slaan komt in de verte het graf in zicht. Maar wat hoor ik? De eerst muziektonen van Bach’s Arioso. Prachtig, ik heb kippenvel van top tot teen. Ik wist het natuurlijk, dat er livemuziek zou zijn, maar ook met mij als ervaren uitvaartbegeleidster doet dit toch wel wat. De stoet die toch al stil was wordt mogelijk nog stiller.

Laatste groet
Nadat de kist boven het graf is geplaatst en er nog een enkele speech is van de partner, wordt Elgar Salaud’amour gespeeld. Tijdens de laatste groet lopen de belangstellende weg onder de klanken van Tsjaikovski’s Chanson triste.

De warmte van het ontmoeten
De wind waait nog steeds flink en de onder klanken van de cello, waardoor we eerst naar het graf werden getrokken, lopen we nu terug naar de koffiekamer waar de warmte van het ontmoeten ons opwacht.

PS: foto van Het Strijkkwartet gemaakt door Madeline Mullin

De regen kwam met bakken uit de hemel

De eerst “rouwwandeling” is op de kalender gezet. Zondag 3 november 14 uur.
In de ochtend van die 3e november scheen er een mooi zonnetje, de voorspelling was later die dag minder zonnig, maar helaas: we konden de starttijd niet meer vervroegen.
Toen ik thuis wegreed begon het net te druppen. Ik had mijn auto vol met paraplu’s gelegd.
We hadden vooraf 9 aanmeldingen. Een uurtje voor aanvang mailde er nog iemand om te vragen of hij meekon? Natuurlijk is iedereen welkom.
Aangekomen bij het parkeerterrein had ieder gelukkig gerekend op het natte weer en zelf paraplu’s mee genoemden. Binnen bleek nog een wandelaar te zitten, die via via had gehoord dat we gingen wandelen en ook deze persoon was van harte welkom.

We gingen op pad, onder de paraplus, lekker stappen.
Al snel bleek te gebeuren waar wij als organisatie op gehoopt hadden, iedereen praatte met iedereen. Allen waren we daar omdat we een verlies hadden ervaren, de een ‘n ouder, de ander een partner of een kind. Langer geleden of nog maar heel kortgeleden, het doet er niet toe, merkten wij. Je deelt iets gemeenschappelijks.

Op naar de koffie
Na een half uurtje werd de waterkraan boven nog iets verder opengezet. En het was geen buitje maar echt van die regen die gestaag blijft vallen. We besloten de koffie op te gaan zoeken. En ook hier was er een heel fijne sfeer. Geen dikke tranen, we hadden al genoeg water gehad, maar gewoon herkenning. Er werden door enkele aanwezige adressen en telefoonnummers uitgewisseld. Elly kon aan deze of gene vertellen over haar opleiding rouwbegeleiding en ook haar nummer werd hier en daar opgeschreven. Na nog een tweede kopje koffie hebben wij iedereen bedankt voor de aanwezigheid. Wij hebben het als een fijne middag ervaren. En dit kregen we ook terug van de aanwezigen. Even kunnen kletsen met iemand die weet wat je doormaakt.

Voor herhaling vatbaar.
Wat we ook zeker weer gaan doen over een aantal maanden, met hopelijk iets beter weer. Want vandaag bleef de regen maar vallen .

Wist u dat er op de begraafplaats Essenhof in Dordrecht wandgraven bestaan?

Sinds 2017 zijn op begraafplaats Essenhof in Dordrecht wandgraven
aangelegd. Dit zijn bovengrondse graven van natuursteen. Nadat hier een
kist in is geplaatst, wordt de ruimte afgesloten met een natuurstenen
plaat, waarin een tekst gegraveerd kan worden. U kunt deze ruimte huren
als particulier graf voor 15 of 30 jaar en daarna kan de huur per 5 jaar
verlengd worden.

Als u wilt weten hoe dit er uitziet, dan kunt u op zondag 20 oktober
kijken naar Holland van Boven op SBS 6 om 15.00 uur. In dit programma
worden mensen die wonen en werken in een bepaalde plaats in beeld
gebracht. Deze keer is mijn bedrijf in beeld, Els de Zanger
Uitvaartbegeleiding. In de uitzending wordt een korte impressie getoond
van een begrafenis in een wandgraf. Het programma wordt herhaald op
zaterdag 26 oktober om 12.30 uur.

Als eerste uitvaartbegeleidster in de regio heb ik het certificaat
Dementievriendelijke Uitvaartbegeleiding gehaald. De familie heeft vaak
de wens om iemand met dementie in de naaste omgeving, te betrekken bij
het afscheid. Samen met de familie probeer ik dit te realiseren en
daarbij kijk ik naar de wensen, de mogelijkheden en onmogelijkheden.

Kan dat ook dan?

Deze week had ik een voorbespreking met een familie. Een heer op leeftijd, geen kinderen geen partner, wil in het bijzijn van zijn broer zijn uitvaartwensen bespreken. Zijn broer moet namelijk straks de uitvaart regelen.

Deze meneer wiens geboorte jaar van voor de oorlog was had geen uitvaartverzekering . Wel had hij zelf wat geld opzij gezet en wilde wel eens weten of hij genoeg had gespaard. Want het moest toch niet zo zijn dat zijn broer naast het regelen van de uitvaart ook nog financieel zou moeten bijspringen.

Via mijn website had hij gelezen dat ik geheel vrijblijvend langs kon komen. De wensen met hem kon doorspreken spreken en op basis daarvan een begroting kon maken. En ondanks de hoge leeftijd was deze meneer nog prima bij de tijd en had hij mij zijn wensen door gemaild. Ik ben gaan rekenen en heb toen een afspraak gemaakt.

Onder het genot van een kop koffie had ik een leuk gesprek met deze twee heren. Meneer was sociaal nog actief er zouden dus best wel wat mensen komen en de ‘standaard’ tijd 30 minuten aula en 30 minuten koffiekamer zou wat krap worden. Ook zong hij in een koor en dit koor zou ook zingen op zijn uitvaart.

Wat bleek meneer was ook actief binnen de kerk en met de dominee was de dienst al voor een groot deel doorgesproken.

Maar zou u dan niet liever de afscheidsdienst en het condoleren in de kerk laten plaatsvinden? Vroeg ik hem. Waarop hij vol verbazing vroeg: Kan dat dan?

Ja zeker, u bent een actieflid binnen de kerk en dan is dit zeker mogelijk. En na de dienst begeleid ik u naar het crematorium nadat alle aanwezige u uitgeleide hebben gedaan.

De oude baas glimlachte mij dankbaar toe voor dit idee.
We namen afscheid met de wens dat het nog een tijdje mocht duren voordat ik gebeld zou worden door de broer.

Zaadje geplant

 

Het is woensdagmorgen kwart over zes. Ik zit met een beker thee de krant te lezen. Nog even genietend van dit rust momentje voor de dag begint en mijn gezin wakker wordt.Dan wordt er plots op het raam gebonkt. Ik schrik me een hoedje, de thee vliegt over de krant. Een van de buren staat voor het raam, kom, kom, er is iets met mijn vrouw. Ik schiet sloffen aan en vlieg naar buiten, achter de buurman aan.

Er gaat van alles door mijn hoofd.

Wat is er aan de hand, wat kan er zijn gebeurd zo vroeg op de ochtend. In het huis van de buren aangekomen tref ik de buurvouw aan op bed, haar kleur zegt me eigenlijk al genoeg. Ik heb een medische achtergrond, daarom kwam de buurman mij ook halen. Mijn partner die wakker was geworden van het gebonk op de ramen is inmiddels ook gekomen. We kijken elkaar aan en weten genoeg. Alleen bij de buurman is er nog geen besef dat zijn vrouw is overleden. Aan ons deze moeilijke taak te vertellen dat we weinig meer voor haar kunnen doen. Ik laat hem naast zijn vrouw zitten en samen voelen we hoe koud ze al is. Langzaam dringt het tot hem door.

Hectiek

We bellen de huisarts en de begrafenisondernemer. En vanaf dat moment begint de hectiek. Terwijl de buurman nauwelijks in staat is ergens over te beslissen, worden er allerlei beslissingen genomen. De dagen na die woensdag ben ik veel bij hem. Waar mogelijk steun ik, maar ik zie dingen gebeuren waarvan ik denk: dit zou anders kunnen.
Op de dag van de begrafenis heb ik op zijn verzoek gesproken.

Zaadje geplant

Er is hier een zaadje geplant. Dit is wat ik wil, mensen begeleiden bij het voorbereiden van een uitvaart. Vijf jaar later ben ik dit werk gaan doen en nog eens vijf jaar later kan ik vol trots zeggen: Ik heb mijn eigen bedrijf. En ik ben dankbaar voor het vertrouwen wat ik krijg van families, om met hen mee te mogen lopen tijdens deze moeilijke momenten.

De mens met dementie betrekken bij een uitvaart.

Vandaag heb ik de praatplaten ontvangen van Femke van Midden. Zij heeft deze gemaakt om te gebruiken in haar werk als rouw en verlies begeleidster, bij de begeleiding van kinderen die met rouw in aanraking komen.www.femkevanmidden.nl

Ik zag ze op het internet en dacht direct, dat is ook wat voor mij om in te zetten bij het begeleiden van een familie waar een van de direct betrokken aan dementie lijdt.

Vaak wil de familieleden een mens met dementie betrekken bij de uitvaart.
Maar de meesten denken dat het misschien beter is om het juist niet te doen. En aan mij de taak om het verschil tussen de wens en de gedachte bij elkaar te brengen en samen met de familie te kijken welke mogelijkheden er zijn, maar misschien ook de onmogelijkheden te benoemen.

Woorden begrijpen is voor de mens met dementie soms niet altijd even makkelijk. Deze platen geven in simpele beelden weer wat er gebeurt. In de week tussen overlijden en de uitvaart, maar ook op de dag zelf. Het zijn handvatten waardoor er mogelijk een dialoog op gang kan komen en de mens met dementie betrokken kan woorden bij de uitvaart van een dierbare.

De dag van het laatste afscheid

Zaterdag 1 juni is De dag van het laatste afscheid.
Er is veel nog veel onbekend rondom die laatste dagen/uren.
Dit zegt Ineke Koedam zij is voorzitter van het Landelijk Expertisecentrum Sterven en heeft jarenlange ervaring in de hospicezorg.
Iemand trekt zich langzaam uit de buitenwereld terug.
Zij vertelt: “Als iemand bijna doodgaat, gebeurt er heel veel. Fysiek, maar ook geestelijk. Iemand trekt zich langzaam uit de buitenwereld terug. Het is belangrijk dat de stervende dat in alle rust kan doen.”
 
Lees hier het volledige artikel.
https://www.nu.nl/gezondheid/5910429/is-het-verstandig-om-de-hand-van-een-stervende-vast-te-houden.html?sfns=mo

Wie doet dat nou, een uitvaartfotograaf?

Wie doet dat nou een uitvaartfotograaf?

Tja, wie doet dat nou? Het kan het bij iedere uitvaart. In Dordrecht, in Alblasserdam?

Is de uitvaart groots met bijzonder rouwvervoer, of juist heel intiem, met een select gezelschap aanwezigen? Dit maakt allemaal niet uit. Waar het om gaat is om een herinnering in beeld te brengen. Om sfeerimpressies te geven.

En niet alleen op de dag van de uitvaart, maar ook in de dagen voorafgaand aan de uitvaart. Foto’s van de opbaring, van de bloemen die al bezorgd worden, van het sluiten van de kist. Het zijn allemaal bijzondere momenten die je beleeft in een roes. Achteraf denk je, hoe ging dat ook alweer of hoe hebben wij dat gedaan?

De fotoreportage kan helpen in het rouwproces. Het kan helpen om terug te kijken op de week van afscheid nemen en de dag van het afscheid. Of nog veel later als de kleinkinderen wat groter zijn om hen te herinneren hoe het ook alweer ging in de eerste week nadat opa of oma was overleden.

Zelf heb ik ruim 20 jaar geleden bij de uitvaart van mijn ouders wat foto’s gemaakt, juist omdat mijn kinderen toen nog klein waren en ik later met ze wilde kunnen praten over opa en hoe die dag gegaan was.

Maar dan loop je met een camera (tegenwoordig je telefoon). Dat is niet ideaal, want je wilt omkijken naar de andere familieleden die misschien steun nodig hebben en je bent zelf bezig met afscheid nemen.

Nu in deze tijd wordt het steeds gebruikelijker om ook een afscheidsfotograaf te bespreken. De fotograaf komt vooraf thuis langs, er moet ook met de fotograaf namelijk wel een klik zijn. De fotograaf mag zeker geen storende factor zijn, moet eigenlijk onzichtbaar zijn. Maar wel op de juiste momenten de juiste plaatjes maken.

Dit wordt vooraf ook besproken, wat wil de familie vastgelegd hebben? De foto’s worden bewerkt en indien gewenst kan er een album gemaakt worden voor de familie.

Ik werk samenwerking met 2 fotografen. Het fotograferen van een uitvaart is altijd onverwacht en ook zij hebben andere opdrachten dus het kan zo maar zijn dat een van de twee niet kan. Dan is het prettig dat je terug kunt vallen op een ander vertrouwd persoon, waarvan je weet dat hij/zij goed werk levert en prettig in de omgang is.

De ene fotograaf is Jose Donatz zij heeft een website over afscheidsfotografie die kunt u hier bekijken. En de ander fotograaf is Peter Verheijen zijn website kunt u hier bekijken.

 

 

 

Een uitvaart kan je maar één keer goed doen

Een uitvaart doe je maar één keer en dit kan je dus nooit meer over doen. Daarom vind ik het heel belangrijk dat ik goed communiceer met de nabestaanden. Horen en voelen wat de uitgesproken maar vooral ook de onuitgesproken zaken zijn.

Spelen rondom de kist

In onze huidige samenleving is de dood niet meer zo’n vanzelfsprekend onderdeel van het leven als dat het vele tientallen jaren geleden was. Toen werd alles geregeld met buren. De overledene bleef vaak thuis en de kinderen speelden in dezelfde kamer.
Nu in deze veel individueler tijd, met kleinere gezinnen, gescheiden generaties (ouders wonen niet meer bij kinderen in), weten mensen vaak niet meer hoe met de dood om te gaan.
Dan is het fijn dat er tijdens het regelen van alles rondom het overlijden en de uitvaart een professional naast je staat. Een professional die jou terzijde staat en samen met de nabestaanden kijkt wat er in deze situatie nu nodig is.

Met kennis en inlevingsvermogen krijg ik als uitvaartbegeleider het vertrouwen van de nabestaanden en zij moeten zich veilig voelen om uit te spreken wat de wensen zijn. Maar ook de vragen en eventuele angsten zijn bespreekbaar. Hoe gaat het nu echt en wat moet er allemaal geregeld worden? Wat kan en mag er wel of juist niet? Kan ik de kinderen wel meenemen in dit hele proces rondom de dood?

Kinderen en dood

Betrek de kinderen erbij, benoem de zaken, bespreek onderwerpen op het niveau dat past bij de leeftijd van het kind en maak dingen niet onnodig ingewikkeld. Met heldere en duidelijke woorden help je ze verder. Als je dingen niet benoemt slaat de fantasie op hol en vullen kinderen zelf dingen in vanuit hun waarheid. Ik heb een heleboel boeken te leen om met kinderen te lezen of om ze zelf te laten lezen als ze wat ouder zijn.

Houvast en rituelen

Als uitvaartbegeleider ben ik er om houvast te bieden. Ik begeleid de familie en gebruik mijn kennis, ervaring en wijsheid om te zorgen dat er op de dag van de uitvaart voor iedereen ruimte is om op zijn of haar manier te rouwen en afscheid te nemen. In deze tijd waarin mensen opzoek zijn naar zingeving, zoeken mensen naar nieuwe rituelen. Rituelen die hen helpen te rouwen. Bedenk altijd past dit ritueel bij ons en bij de overledene? Bijna alles kan en mag tegenwoordig maar het is ook mijn taak om te leiden en in het oog te houden of het wat iemand wil ook past.

Uitvaartbegeleiding een veelzijdig vak.